همه چیز درباره صابون دست ساز و صابون گیاهی

فرق صابون گیاهی و صابون دست‌ساز چیست؟

صابون گیاهی محصولی است که پایه اصلی آن روغن‌ها و عصاره‌های گیاهی مانند زیتون، نارگیل، یا آلوئه‌ورا است و معمولاً فاقد مواد شیمیایی و ترکیبات مضر می‌باشد.
صابون دست‌ساز بیشتر به روش تولید اشاره دارد. این صابون‌ها معمولاً در کارگاه‌های کوچک یا به‌صورت خانگی با روش‌های سنتی تهیه می‌شوند و به دلیل باقی ماندن گلیسیرین طبیعی، خاصیت مرطوب‌کنندگی بالایی دارند.

نکته مهم: صابون می‌تواند همزمان گیاهی و دست‌ساز باشد. اما صابون‌های گیاهی سنتی که در فروشگاه‌ها عرضه می‌شوند، معمولاً در کارگاه‌های تخصصی تولید می‌شوند، نه به صورت خانگی.

تاریخچه صابون دست‌ساز و گیاهی

ریشه‌های تاریخی - بابل باستان (۲۸۰۰ پیش از میلاد): اولین شواهد ساخت صابون به تمدن بابل بازمی‌گردد، جایی که از ترکیب خاکستر چوب و چربی‌های حیوانی برای تولید ماده‌ای شبیه صابون استفاده می‌شد. این مواد بیشتر برای شستشوی پارچه‌ها به کار می‌رفتند. - مصر باستان (۱۵۰۰ پیش از میلاد): مصریان از ترکیب روغن‌های گیاهی و نمک‌های قلیایی برای ساخت صابون استفاده می‌کردند. این صابون‌ها برای نظافت بدن و درمان بیماری‌های پوستی کاربرد داشتند. - روم و یونان باستان: در روم، صابون به‌عنوان ماده‌ای لوکس برای شستشو و مراقبت از پوست شناخته می‌شد. یونانیان نیز از ترکیب روغن زیتون و خاکستر برای ساخت صابون استفاده می‌کردند. - قرون وسطی در اروپا: صابون‌سازی به یک حرفه تخصصی تبدیل شد. در قرن هفتم، در ایتالیا و اسپانیا، صابون‌های معطر با روغن زیتون تولید می‌شد که به «صابون کاستیل» معروف شدند. - انقلاب صنعتی: با پیشرفت شیمی، صابون‌های تجاری با استفاده از مواد شیمیایی مصنوعی تولید شدند، اما صابون‌های دست‌ساز همچنان در جوامع محلی و برای مصارف خاص محبوب ماندند.  احیای صابون دست‌ساز در قرن بیستم و به‌ویژه از دهه ۱۹۹۰، با افزایش آگاهی درباره مضرات مواد شیمیایی در محصولات تجاری و علاقه به محصولات طبیعی، صابون‌های دست‌ساز بار دیگر مورد توجه قرار گرفتند. امروزه، صابون‌سازی دست‌ساز به یک هنر و کسب‌وکار خانگی تبدیل شده و در بازارهای محلی، آنلاین، و حتی در برندهای لوکس عرضه می‌شود.

مواد تشکیل‌دهنده صابون دست‌ساز وگیاهی

صابون دست‌ساز از طریق فرآیند صابونی‌سازی (Saponification) تولید می‌شود، که در آن یک ماده قلیایی (مانند سود سوزآور) با چربی‌ها یا روغن‌ها واکنش می‌دهد و صابون و گلیسرین تولید می‌کند. مواد اصلی و اختیاری صابون دست‌ساز عبارتند از مواد اصلی و مواد اختیاری

 مواد اصلی عبارتند از: 

1- روغن‌ها و چربی‌ها:

پایه اصلی صابون که تعیین‌کننده بافت، کف، و خواص مرطوب‌کنندگی آن است. رایج‌ترین روغن‌ها:

• روغن زیتون: مرطوب‌کننده و ملایم، مناسب برای پوست‌های حساس.
• روغن نارگیل: تولید کف زیاد، اما در مقادیر زیاد می‌تواند پوست را خشک کند.
• روغن کرچک: افزایش‌دهنده کف و مرطوب‌کننده.
• روغن بادام شیرین: نرم‌کننده و مغذی برای پوست.
• کره شی (Shea Butter): مرطوب‌کننده عمیق، مناسب برای پوست‌های خشک.
• کره کاکائو: سفت‌کننده صابون و مرطوب‌کننده.

2- ماده قلیایی:

• سود سوزآور (هیدروکسید سدیم، NaOH): برای صابون‌های جامد.
• پتاس (هیدروکسید پتاسیم، KOH): برای صابون‌های مایع یا نرم.

3- آب مقطر:

برای حل کردن ماده قلیایی و تسهیل واکنش صابونی‌سازی. آب باید خالص باشد تا از تداخل مواد معدنی جلوگیری شود.

 مواد اختیاری تهیه صابون ارگانیک

1. رنگ‌ها:

• طبیعی: زردچوبه (زرد)، پودر کاکائو (قهوه‌ای)، خاک رس سبز، عصاره چغندر (قرمز).
• مصنوعی: رنگ‌های مخصوص صابون‌سازی (FDA-approved).

2. عطرها:

• اسانس‌های طبیعی: مانند اسطوخودوس، نعناع، یا لیمو.
• عطرهای مصنوعی: برای رایحه‌های خاص مانند وانیل یا میوه‌های استوایی.

3. افزودنی‌های تزئینی یا کاربردی:

• دانه‌های خشخاش، گل‌های خشک‌شده (مانند گلبرگ‌های رز)، یا جو دوسر برای لایه‌برداری.
• گلیسرین اضافی برای مرطوب‌کنندگی بیشتر.
  
  

 نحوه ساخت صابون دست‌ساز

صابون دست‌ساز به دو روش اصلی تولید می‌شود: فرآیند سرد (Cold Process) و فرآیند گرم (Hot Process).

در ادامه، مراحل ساخت به روش فرآیند سرد، که رایج‌تر است، توضیح داده می‌شود:

 مراحل ساخت صابون دست ساز به روش فرآیند سرد

آماده‌سازی مواد و تجهیزات:

مواد: روغن‌ها، سود سوزآور، آب مقطر، افزودنی‌ها (گیاهان، اسانس‌ها).
تجهیزات: ترازوی دقیق، ظرف مقاوم به حرارت، میکسر دستی، قالب صابون، دستکش، عینک ایمنی (سود سوزآور خطرناک است).

2. مخلوط کردن سود و آب:

سود سوزآور را به‌آرامی به آب مقطر اضافه کنید (هرگز برعکس!) و هم بزنید تا حل شود. این مخلوط گرم می‌شود و باید خنک شود (تا حدود ۳۸-۴۳ درجه سانتی‌گراد).

3. آماده‌سازی روغن‌ها:

روغن‌های جامد (مانند کره شی) را ذوب کنید و با روغن‌های مایع مخلوط کنید. دمای روغن‌ها باید مشابه دمای محلول سود باشد.

4. مخلوط کردن:

محلول سود را به‌آرامی به روغن‌ها اضافه کنید و با میکسر دستی هم بزنید تا مخلوط به حالت رد (Trace) برسد (شبیه به خامه غلیظ).

5. افزودن مواد اختیاری:

اسانس‌ها، رنگ‌ها، یا گیاهان را در این مرحله اضافه کنید و سریع مخلوط کنید.

6. ریختن در قالب:

مخلوط را در قالب‌های سیلیکونی یا چوبی بریزید و سطح آن را صاف کنید.

7. فرآیند صابونی‌سازی:

قالب را با پارچه بپوشانید و ۲۴-۴۸ ساعت در جای گرم نگه دارید تا صابونی‌سازی کامل شود.

8. خارج کردن از قالب و خشک کردن:

صابون را از قالب خارج کنید و به مدت ۴-۶ هفته در محیط خشک و با جریان هوا قرار دهید تا کاملاً سفت شود و pH آن متعادل شود.

 نکات ایمنی

• سود سوزآور بسیار خورنده است و باید با احتیاط استفاده شود.
• از ظروف استیل ضدزنگ یا پلاستیک مقاوم به حرارت استفاده کنید.
• محیط کار باید دارای تهویه مناسب باشد.

انواع صابون گیاهی و خواص آن‌ها

صابون‌های دست‌ساز اغلب با افزودن گیاهان، عصاره‌ها، و روغن‌های دارویی غنی می‌شوند تا خواص درمانی و مراقبتی خاصی داشته باشند. در ادامه، برخی از رایج‌ترین افزودنی‌ها و خواص آن‌ها توضیح داده شده است:

۱. صابون گیاهی اسطوخودوس (Lavender) صابون اسطوخودوس با رایحه آرامش‌بخش خود به کاهش استرس کمک می‌کند و به دلیل خاصیت ضدالتهابی، برای پوست‌های حساس و خشک گزینه‌ای مناسب است. اسطوخدوس معمولا به شکل گل خشک‌شده، اسانس، یا عصاره در صابون گیاهی استفاده میشود.  در فروشگاه آروکو می‌توانید صابون گیاهی میج آرام‌بخش و ضدالتهاب (حاوی اسطوخودوس)را مشاهده و خریداری کنید خواص: آرام‌بخش و تسکین‌دهنده برای پوست‌های حساس. ضدالتهاب و کمک به درمان آکنه و اگزما. رایحه‌ای آرامش‌بخش که استرس را کاهش می‌دهد. مناسب برای: پوست‌های حساس، خشک، یا مستعد آکنه.

  ۲. صابون گیاهی نعناع فلفلی (Peppermint)

این صابون حس خنکی و تازگی به پوست می‌بخشد، چربی اضافه را کنترل می‌کند و برای پوست‌های چرب و مستعد جوش بسیار مناسب است. نعنا و فلفل معمولا به صورت اسانس یا برگ خشک‌شده به صابون افزوده میشوند. 
خواص:

• خنک‌کننده و ضدخارش، مناسب برای پوست‌های تحریک‌شده.
• ضدباکتری و کمک به کنترل چربی پوست.
• رایحه‌ای انرژی‌بخش که حس تازگی ایجاد می‌کند.
• مناسب برای: پوست‌های چرب، مستعد جوش.

 ۳. صابون گیاهی آلوئه‌ورا (Aloe Vera)

صابون آلوئه‌ورا به دلیل داشتن خاصیت آبرسانی قوی، خشکی پوست را برطرف می‌کند و التهابات ناشی از آفتاب‌سوختگی یا اگزما را تسکین می‌دهد.
خواص:

• مرطوب‌کننده قوی و ترمیم‌کننده پوست‌های آسیب‌دیده.
• ضدالتهاب و تسکین‌دهنده آفتاب‌سوختگی و زخم‌ها.
• کمک به بهبود اگزما و پسوریازیس.
• مناسب برای: پوست‌های خشک، ملتهب، یا آسیب‌دیده.
  
  

 ۴. صابون گیاهی زردچوبه (Turmeric)

صابون زردچوبه یکی از پرطرفدارترین انواع صابون‌های گیاهی است. این صابون با خواص ضدباکتری و آنتی‌اکسیدانی خود به کاهش لک‌ها کمک می‌کند و باعث روشن‌تر شدن رنگ پوست می‌شود.

خواص:

•  ضدالتهاب و آنتی‌اکسیدان، کاهش لک‌های پوستی.
• ضدباکتری و کمک به درمان آکنه.
• روشن‌کننده پوست و بهبود رنگ چهره.
• مناسب برای: پوست‌های کدر، مستعد لک یا آکنه.

 ۵. صابون گیاهی گل همیشه‌بهار (Calendula)

صابون کالندولا با خاصیت ترمیم‌کنندگی و التیام‌بخشی خود، پوست‌های آسیب‌دیده و حساس را آرام می‌کند و برای کودکان نیز مناسب است. گلبرگ‌های خشک‌شده یا روغن استخراج‌شده به شکل طبیعی به صابون ارگانیک اضافه می شوند. 
خواص:

• ترمیم‌کننده زخم‌ها و سوختگی‌ها.
• ضدالتهاب و تسکین‌دهنده اگزما و درماتیت.
• مناسب برای پوست‌های حساس کودکان.
• مناسب برای: پوست‌های حساس، زخمی، یا ملتهب.

 ۶. صابون گیاهی رزماری (Rosemary)

این صابون با تنظیم چربی پوست و خاصیت ضدباکتری، به شفافیت پوست کمک می‌کند و برای پوست‌های چرب و مستعد جوش انتخابی ایده‌آل است.
خواص:

• ضدباکتری و تنظیم‌کننده چربی پوست.
• تقویت گردش خون و بهبود سلامت پوست.
• رایحه‌ای محرک که تمرکز را افزایش می‌دهد.
• مناسب برای: پوست‌های چرب و مستعد جوش.

۷. صابون گیاهی چای سبز (Green Tea) صابون چای سبز سرشار از آنتی‌اکسیدان است و با خاصیت ضدالتهابی خود قرمزی و التهاب پوست را کاهش می‌دهد و از پیری زودرس جلوگیری می‌کند. خواص: آنتی‌اکسیدان قوی، محافظت از پوست در برابر آسیب‌های محیطی. ضدالتهاب و کاهش قرمزی پوست. کمک به کاهش پیری زودرس پوست. مناسب برای: پوست‌های مستعد جوش یا پیری. برای محافظت طبیعی از پوست در برابر عوامل محیطی، صابون گیاهی میج ضدعفونی‌کننده و ضدجوش (حاوی درخت چای) را انتخاب کنید.

۸. صابون گیاهی زغال فعال (Activated Charcoal) این صابون با جذب سموم و چربی اضافی، منافذ پوست را پاکسازی می‌کند و به کاهش جوش‌های سرسیاه کمک می‌نماید. خواص: سم‌زدایی پوست و جذب چربی اضافی. پاک‌کننده منافذ و کاهش جوش‌های سرسیاه. مناسب برای پوست‌های چرب و آلوده. مناسب برای: پوست‌های چرب و مستعد آکنه.

 ۹. صابون گیاهی شیر بز یا شیر نارگیل

صابون شیر بز یا شیر نارگیل با تغذیه عمیق پوست و خاصیت لایه‌برداری ملایم خود، باعث نرمی و لطافت پوست‌های خشک و حساس می‌شود.
خواص:

• مرطوب‌کننده و نرم‌کننده پوست.
• حاوی اسید لاکتیک برای لایه‌برداری ملایم.
• مناسب برای پوست‌های خشک و حساس.
• مناسب برای: پوست‌های خشک و حساس.

۱۰. صابون گیاهی خاک رس (Clay) این صابون با جذب چربی اضافه و پاکسازی عمقی، به کاهش جوش و بهبود بافت پوست کمک می‌کند و برای پوست‌های چرب و مختلط مناسب است. خواص: پاک‌کننده عمیق منافذ و سم‌زدایی پوست. تنظیم چربی و کاهش جوش. بهبود بافت پوست و کاهش التهاب. مناسب برای: پوست‌های چرب، مختلط، یا مستعد آکنه.

 11. صابون دست ساز قهوه

قهوه به دلیل خاصیت لایه‌برداری ملایم و وجود آنتی‌اکسیدان‌ها در صابون کاربرد زیادی دارد. صابون قهوه به صورت طبیعی سلول‌های مرده را لایه‌برداری می‌کند، گردش خون را بهبود می‌بخشد و به شفافیت و نرمی پوست بدن کمک می‌کند.

خواص:

• از بین بردن سلول‌های مرده پوست

• بهبود گردش خون و کاهش سلولیت

• ایجاد طراوت و شفافیت پوست

صابون گیاهی برای نیازهای مختلف پوست

صابون‌های گیاهی فقط بر اساس ترکیباتشان دسته‌بندی نمی‌شوند، بلکه می‌توان آن‌ها را بر اساس خاصیت و کاربرد پوستی هم انتخاب کرد. این تقسیم‌بندی به شما کمک می‌کند دقیق‌تر متناسب با نیاز پوست خود خرید کنید. در ادامه با مهم‌ترین انواع صابون گیاهی بر اساس خاصیت آشنا می‌شوید:

صابون گیاهی روشن‌کننده

صابون‌های روشن‌کننده معمولاً با ترکیباتی مانند زردچوبه، شیر بز و گل رز تهیه می‌شوند و به شفافیت و روشن‌تر شدن پوست کمک می‌کنند. این محصولات تیرگی‌ها را کاهش داده و درخشش طبیعی به پوست می‌بخشند.
👉 برای پوستی روشن و درخشان، صابون گیاهی روشن‌کننده میج را در فروشگاه آروکو ببینید.

صابون گیاهی ضد لک

این نوع صابون اغلب از زردچوبه و خاک رس ساخته می‌شود و برای کاهش لک‌های تیره و جای جوش بسیار مؤثر است. با استفاده منظم، رنگ پوست یکنواخت‌تر می‌شود و ظاهر لک‌ها کمرنگ‌تر خواهد شد.
👉 برای کاهش لک‌های پوستی، صابون گیاهی ضد لک را از دسته محصولات آروکو تهیه کنید.

صابون گیاهی ضد جوش

صابون‌های ضد جوش حاوی زغال فعال، چای سبز یا نعناع هستند که منافذ را پاکسازی کرده و چربی اضافی پوست را متعادل می‌کنند. این صابون‌ها التهاب را کاهش داده و برای پوست‌های چرب و مستعد آکنه بهترین گزینه‌اند.
👉 برای کنترل جوش و آکنه، صابون گیاهی ضد جوش را در فروشگاه آروکو مشاهده کنید.

صابون گیاهی لایه‌بردار

این صابون‌ها با داشتن ذرات طبیعی قهوه یا دانه‌های گیاهی، سلول‌های مرده را به‌آرامی از سطح پوست جدا می‌کنند و باعث نرمی و شفافیت آن می‌شوند. برای بخش‌هایی مثل آرنج و زانو هم بسیار کاربردی هستند.
👉 برای پوستی تازه و شاداب،  صابون گیاهی لایه‌بردار را از آروکو امتحان کنید.

صابون گیاهی جوانساز و ضد چروک

صابون‌های جوانساز و ضد چروک معمولاً با ترکیباتی مانند روغن آرگان، آلوئه‌ورا یا عصاره‌های گیاهی مغذی ساخته می‌شوند. این محصولات خاصیت آنتی‌اکسیدانی داشته و به کاهش خطوط ریز، حفظ رطوبت و سفتی پوست کمک می‌کنند. استفاده مداوم از آن‌ها می‌تواند شادابی و جوانی پوست را حفظ کند.
👉 برای مراقبت ضدچروک و جوانسازی طبیعی، صابون گیاهی جوانساز را در فروشگاه آروکو خریداری کنید.

 تفاوت صابون دست‌ساز گیاهی با ژل‌های شستشو

1. ترکیب شیمیایی:
   صابون دست‌ساز: از مواد طبیعی مانند روغن‌های گیاهی، گلیسرین طبیعی، و افزودنی‌های گیاهی ساخته می‌شود. معمولاً فاقد سولفات‌ها، پارابن‌ها، و مواد شیمیایی خشن است.
   ژل‌های شستشو: اغلب حاوی مواد شیمیایی مصنوعی مانند سدیم لوریل سولفات (SLS)، پارابن‌ها، و عطرهای مصنوعی هستند که می‌توانند باعث خشکی یا تحریک پوست شوند.
   
   
2. فرآیند تولید:
   صابون دست‌ساز: با روش‌های سنتی یا نیمه‌صنعتی و با کنترل کیفیت دستی تولید می‌شود.
   ژل‌های شستشو: به‌صورت صنعتی و در مقیاس بزرگ تولید می‌شوند، که ممکن است کیفیت مواد اولیه کمتر باشد.
3.  pH:
   - صابون دست‌ساز: معمولاً قلیایی‌تر (pH حدود ۸-۱۰) است، که می‌تواند برای پوست‌های حساس کمی خشک‌کننده باشد، مگر اینکه گلیسرین یا روغن‌های مرطوب‌کننده اضافه شده باشد.
   - ژل‌های شستشو: معمولاً pH متعادل‌تری (نزدیک به pH پوست، حدود ۵.۵) دارند، اما مواد شیمیایی آن‌ها ممکن است تعادل طبیعی پوست را مختل کنند.
4. بافت و کاربرد:
   - صابون دست‌ساز: جامد است و برای استفاده نیاز به مالش با آب دارد. برای بدن، دست، و گاهی صورت مناسب است.
   - ژل‌های شستشو: مایع یا ژل‌مانند هستند و برای استفاده سریع‌تر، به‌ویژه در حمام یا برای شستشوی صورت، مناسب‌اند.

مزایا صابون دست‌ساز گیاهی طبیعی و ایمن: - فاقد مواد شیمیایی مضر مانند سولفات‌ها، پارابن‌ها، و فتالات‌ها. - مناسب برای پوست‌های حساس، کودکان، و افرادی با بیماری‌های پوستی مانند اگزما. شخصی‌سازی: - امکان افزودن مواد خاص (مانند روغن‌های درمانی یا گیاهان) برای رفع نیازهای پوستی خاص. - تنوع در رایحه، رنگ، و بافت برای سلیقه‌های مختلف. مرطوب‌کننده: - حاوی گلیسرین طبیعی (که در صابون‌های تجاری اغلب حذف می‌شود) برای حفظ رطوبت پوست. - روغن‌های مغذی مانند کره شی یا روغن بادام، پوست را نرم و لطیف می‌کنند. سازگار با محیط‌زیست: - بسته‌بندی‌های ساده و قابل بازیافت (برخلاف بطری‌های پلاستیکی ژل‌ها). - مواد اولیه تجدیدپذیر و زیست‌تخریب‌پذیر. خواص درمانی: - افزودنی‌های گیاهی و دارویی مانند زردچوبه، آلوئه‌ورا، یا زغال فعال، خواص ضدالتهابی، ضدباکتریایی، و ترمیم‌کننده دارند. حمایت از کسب‌وکارهای کوچک: - خرید صابون دست‌ساز اغلب به معنای حمایت از تولیدکنندگان محلی یا خانگی است.

 عوارض صابون دست‌ساز گیاهی

• قیمت بالاتر: به دلیل مواد اولیه باکیفیت و تولید دستی، گران‌تر از ژل‌های شستشوی تجاری است.
• ماندگاری کمتر: به دلیل نبود مواد نگهدارنده شیمیایی، ممکن است زودتر فاسد شود.
• نیاز به مراقبت: باید در محیط خشک نگهداری شود تا زودتر از بین نرود.
  
  

خرید بهترین صابون گیاهی و سنتی

اگر به دنبال محصولی طبیعی، فاقد مواد شیمیایی و مناسب برای انواع پوست هستید، صابون‌های گیاهی گزینه‌ای عالی هستند.
در فروشگاه اینترنتی آروکو می‌توانید انواع صابون گیاهی مانند صابون گیاهی زردچوبه، صابون گیاهی ضد جوش و صابون ضد لک گیاهی را مشاهده و خریداری کنید.

 جمع‌بندی

صابون دست‌ساز با تاریخچه‌ای چند هزارساله، محصولی طبیعی و چندمنظوره است که از ترکیب روغن‌های گیاهی، مواد قلیایی، و افزودنی‌های گیاهی و دارویی تولید می‌شود. این صابون‌ها با روش‌هایی مانند فرآیند سرد یا گرم ساخته می‌شوند و با افزودن موادی مانند اسطوخودوس، زردچوبه، آلوئه‌ورا، یا زغال فعال، خواص درمانی و مراقبتی خاصی پیدا می‌کنند که برای پوست‌های مختلف مناسب هستند. در مقایسه با ژل‌های شستشو، صابون‌های دست‌ساز به دلیل طبیعی بودن، سازگاری با محیط‌زیست، و امکان شخصی‌سازی، انتخابی سالم‌تر و پایدارتر هستند، اگرچه ممکن است گران‌تر باشند یا نیاز به نگهداری بیشتری داشته باشند.!